Alojzy Sobierajczyk (1870-1934), doktor medycyny, działacz niepodległościowy, pierwszy po odzyskaniu niepodległości polski burmistrz miasta Chojnice.

Alojzemu Sobierajczykowi przypadło działać w okresie, gdy Chojnice powróciły do Polski, jeszcze nie ustabilizowanej, po 128 latach pruskich rządów. Ówczesne problemy społeczne i gospodarcze na przełomie lat 20. i 30. spotęgowały kryzys ekonomiczny. Alojzemu Sobierajczykowi udało się osiągnąć tyle, ile w tak zawiłych okolicznościach było możliwe.

Urodził się 7 kwietnia 1870 r. w Złotowie, w rodzinie kupca i stolarza Antoniego i Pauliny z d. Ograbiszewskiej. Dziadek i ojciec Alojzego byli działaczami organizacji polskich i radnymi. Do gimnazjum uczęszczał w Gnieźnie i tam również zdał maturę. Studiował medycynę na uniwersytecie w Berlinie. Tam również po uzyskaniu doktoratu prowadził prywatną praktykę lekarską. Podczas studiów był prezesem Towarzystwa Naukowego Studentów Polskich, a później aktywnym organizatorem życia Polonii berlińskiej.

W 1903 r. powrócił do rodzinnego Złotowa i praktykował jako lekarz. Włączył się w nurt życia narodowego i walki z zaborcą na polu gospodarczym. W 1906 r. założył wraz z Florianem Noryśkiewiczem polską spółdzielnię ,,Rolnik”, w której pełnił funkcję członka zarządu. Zakładał kółka rolnicze na wsiach w powiecie złotowskim. Za tę aktywność władze pruskie ukarały go odmową zezwolenia na leczenie pacjentów ubezpieczonych w państwowej Kasie Chorych. Utrata znacznego źródła dochodu skłoniła go do osiedlenia się i podjęcia pracy we Wrocławiu.

Podczas I wojny światowej został powołany jako lekarz frontowy do służby wojskowej. Po 1918 r. dr Alojzy Sobierajczyk niezwłocznie przystąpił do działalności niepodległościowej na ziemi złotowskiej. Zajął się tworzeniem Powiatowej Rady Ludowej i był z jej ramienia delegatem na Sejm Dzielnicowy w Poznaniu. Był organizatorem Straży Ludowej w powiecie. Gorąco orędował za przyłączeniem Złotowszczyzny do Polski i współredagował memoriały w tej sprawie.

Na początku 1920 r. mieszkał i pracował jako lekarz w Więcborku. Tam otrzymał telegraficzną nominację Ministerstwa byłej dzielnicy pruskiej na komisarycznego burmistrza Chojnic. Przybył do naszego miasta 30 stycznia 1920 r. Następnego dnia na rogatkach miasta wraz z komisarycznym starostą Stanisławem Sikorskim witał wkraczający do Chojnic, na mocy Traktatu Wersalskiego, 56 Pułk Piechoty Wielkopolskiej. Na Rynku odbyła się uroczysta inkorporacja miasta do Rzeczypospolitej. Wieczorem tego dnia w salach starostwa odbył się raut, na którym Sobierajczyk również występował w roli gospodarza miasta. Formalnie władzę przejął od Jana Kaletty w dniu 1 lutego 1920 r.

Burmistrz Alojzy Sobierajczyk stanął przed ogromnym wyzwaniem repolonizacji jednego z najbardziej zniemczonych miast pomorskich. Dał się poznać jako zdolny administrator, konsekwentnie wcielający w życie przyjęty program. Będąc komisarzem z ramienia rządu i człowiekiem spoza miejscowego środowiska, stopniowo zdobywał aprobatę samorządu miejskiego i aparatu administracyjnego. Alojzy Sobierajczyk w uznaniu zasług dla chojnickiego społeczeństwa został wybrany na stanowisko burmistrza przez Radę Miejską na 12-letnią kadencję. Jego ambicją było przekształcenie Chojnic w zdecydowanie polski ośrodek na zachodniej rubieży państwa. W tym czasie niemieccy obywatele wyzbywali się wszelkiego majątku i wyjeżdżali do Niemiec. Na ich miejsce przybywali nowi mieszkańcy z pobliskich wsi kaszubskich, a także z Pomorza i Wielkopolski. Burmistrz Sobierajczyk osobiście czuwał nad sprawami kwaterunkowymi, nadzorując by opuszczone mieszkania, warsztaty i lokale handlowe dostały się wyłącznie w polskie ręce. Działalność i osobiste cechy charakteru zjednały mu zaufanie i autorytet mieszkańców. Pomimo sprawnego funkcjonowania urzędu i wielu trafnych decyzji burmistrza Sobierajczyka okres jego rządów nie przyniósł widocznego rozwoju Chojnic. Miasto, podobnie jak całe państwo polskie, borykało się z poważnymi problemami, m.in. z bezrobociem, brakiem mieszkań oraz kłopotami budżetowymi. Zarząd miasta dostępnymi metodami i środkami próbował przezwyciężyć stagnację. W tym celu zwiększano zatrudnienie przy robotach publicznych, a także stymulowano rozwój drobnego przemysłu. Wydzielono również tereny pod budownictwo jednorodzinne i w ten sposób powstały nowe osiedla: Bytowskie, Podlesie i Małe Osady. Burmistrz patronował wszystkim przedsięwzięciom, które prowadziły do stabilizacji społecznej. Miał swój ogromny wkład w zakresie rozwoju oświaty – orędował za powstaniem Szkoły Handlowej, współtworzył Miejskie Gimnazjum Żeńskie. Działał też na rzecz turystyki i sportu – był inicjatorem oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, założył Miejskie Biuro Popierania Turystyki, wspierał Klub Żeglarski Chojnice i KS Chojniczanka. Przy wsparciu burmistrza Julian Rydzkowski tworzył Muzeum Regionalne.

W czasie swojej kadencji burmistrz Sobierajczyk dwukrotnie występował w roli gospodarza podczas oficjalnych wizyt prezydentów RP. 6 sierpnia 1924 r. w trakcie podróży po Pomorzu wizytował Chojnice prezydent Stanisław Wojciechowski, uroczyście przyjmowany w salach ratusza. Z kolei trzy lata później, 6 sierpnia 1927 r., zawitał do Chojnic prezydent Ignacy Mościcki. Głowę państwa powitał burmistrz Sobierajczyk w otoczeniu Rady Miejskiej oraz urzędników państwowych.

Po zamachu majowym 1926 r. Alojzy Sobierajczyk stanął po stronie sanacji. Organizował w Chojnicach struktury Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem (BBWR) i został wybrany przewodniczącym Rady Powiatowej. Władze partii nie miały jednak do niego jako Pomorzanina pełnego zaufania. Przysłano więc do Chojnic nowego kierownika Zarządu Powiatowego BBWR legionistę kpt. Ludwika Grodzickiego.

Alojzy Sobierajczyk był dobrym mówcą, potrafił przekonująco wyłożyć swoje racje. Miał jednak wielu przeciwników politycznych, którzy krytycznie oceniali jego działalność. 29 grudnia 1933 r. odbyło się ostatnie w kadencji posiedzenie Rady Miejskiej, na którym po wyczerpaniu porządku obrad Sobierajczyk podziękował radnym za współpracę w czasie swego urzędowania. Ustępującemu burmistrzowi w gorących słowach w imieniu radnych dziękował Jan Kaletta za twórczą i ofiarną pracę dla dobra miasta.

Żoną Alojzego Sobierajczyka była Bronisława Kwiatkowska z Torunia. Doczekali się jednego syna, Witolda. Po utracie stanowiska Sobierajczyk przeprowadził się wraz z rodziną z mieszkania reprezentacyjnego na II piętrze ratusza do spółdzielczego domu przy ulicy Warszawskiej 21. Jego zdrowie powodowane zapewne silnym stresem uległo pogorszeniu. Zmarł w chojnickim szpitalu 28 kwietnia 1934 r. Uroczystości pogrzebowe pokazały, że będąc przez kilkanaście lat burmistrzem zaskarbił sobie uznanie i wdzięczność społeczeństwa. Został pochowany przy głównej alei na cmentarzu parafialnym.

Doktor Alojzy Sobierajczyk posiada ulicę swego imienia, doczekał się także tablicy pamiątkowej w gmachu ratusza, gdzie żył i pracował ofiarnie dla mieszkańców Chojnic.

Anna Depka Prądzyńska

Monika Jażdżewska

Więcej informacji o Alojzym Sobierajczyku można uzyskać z następujących publikacji: Zbigniew Stromski, Pamięci godni. Chojnicki słownik biograficzny 1275 – 1980, Chojnice 1986 oraz Kazimierz Ostrowski, Poczet Zasłużonych Chojniczan, Słownik biograficzny XX wieku, Chojnice 2020.