Bogumił Hoffmann (1890- 1945), filomata pomorski, nauczyciel, historyk

Bogumił Hoffman był przedwojennej filarem intelektualnej elity Chojnic. Urodził się 17 czerwca 1890 r. w Pruskiej Dąbrówce koło Sztumu, jako syn rolnika Antoniego i Władysławy z d. Rutkiewicz. W l.1902 – 1911 uczęszczał do gimnazjum w Brodnicy, gdzie aktywnie udzielał się w tajnym Kole Filomatów. Po maturze studiował historię, filozofię oraz literaturę niemiecką na uniwersytecie w Berlinie. Był członkiem polskiej, konspiracyjnej organizacji akademickiej ,,Grupa Narodowa”. W czasie I wojny światowej walczył jako żołnierz armii niemieckiej, wbrew uczuciom Polaka - patrioty. Między innymi zimą 1915 r. uczestniczył w bitwie pod Tannenbergiem, a także w oblężeniu Osowca. Po zakończeniu kursu oficerskiego ponownie walczył na froncie wschodnim, gdzie został ranny. W 1919 r. jako ochotnik wstąpił do Wojska Polskiego i wziął udział w wojnie polsko – bolszewickiej, awansując do stopnia kapitana. W lipcu 1920 r. otrzymał krótki urlop z wojska w celu prowadzenia akcji agitacyjnej na terenie plebiscytowym na rodzinnym Powiślu, gdzie podczas działań w Dzierzgoniu został napadnięty i pobity.

Przed wojną bolszewicką podjął studia na Uniwersytecie Poznańskim, które ukończył po siedmiu trymestrach, a w lipcu 1922 r. decyzją Kuratorium Okręgu Szkolnego Pomorskiego powołany został do pracy w Państwowym Gimnazjum Klasycznym w Chojnicach jako nauczyciel. Przed objęciem tej posady poślubił Helenę Sobierajską, która również podjęła pracę w chojnickim gimnazjum. W 1928 r. przystąpił do egzaminu przed państwową komisją w Poznaniu i otrzymał dyplom nauczyciela szkół średnich. Wykładał historię, geografię, filozofię oraz łacinę. Cieszył się sympatią i uznaniem wśród uczniów.

Ogromną pasją Bogumiła Hoffmanna była historia regionu. Był członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu. W 1934 r. należał do grona założycieli Towarzystwa Miłośników Chojnic i Okolicy, pełniąc w jego zarządzie funkcję sekretarza. Efekty swojej pracy naukowej publikował w czasopiśmie ,,Zabory”, które było wydawane jako miesięczny, a potem kwartalny dodatek do ,,Dziennika Pomorskiego”. Hoffmann opublikował na łamach periodyku kilka wartościowych opracowań m.in.: ,,Z historii gimnazjum państwowego w Chojnicach”, szkic biograficzny ,,Leon Biskupski, pierwszy polski badacz języka kaszubskiego”, ,,Leśno i jego dziedzice”, ,,Herb miasta Chojnic”.

W 1938 r. Bogumił Hoffmann otrzymał nominację Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego na stanowisko dyrektora Państwowego Gimnazjum im. Księdza Biskupa Bandurskiego w Nowym Mieście Lubawskim. Tam też się przeniósł wraz z żoną i trójką dzieci zamieszkując w służbowej willi przy ul. Promenada 10.

Po wybuchu wojny był szykanowany. Ogromnym ciosem dla niego była śmierć ukochanej żony w 1940 r. Dalsze losy okupacji przeżył pracując jako robotnik w warsztacie ślusarskim. Jesienią 1944 r. został aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym w Stutthofie, gdzie zmuszony był do ciężkiej pracy na budowie hali zakładu zbrojeniowego. Od 25 stycznia 1945 r. uczestniczył w ewakuacji obozu, tzw. marszu śmierci. Zmarł z wycieńczenia 18 lutego 1945 r. w Rybnie koło Wejherowa i tam został pochowany. Z czasem w tej miejscowości założono cmentarz i wzniesiono pomnik ku czci pomordowanych więźniów Stutthofu.

Anna Depka Prądzyńska

Monika Jażdżewska

Więcej informacji o Bogumile Hoffmannie można uzyskać z następujących publikacji: Zbigniew Stromski, Pamięci godni. Chojnicki słownik biograficzny 1275 – 1980, Chojnice 1986 oraz Kazimierz Ostrowski, Poczet Zasłużonych Chojniczan, Słownik biograficzny XX wieku, Chojnice 2020.