Bronisława Stamm (1887-1939), patriotka, działaczka społeczna i Roman Stamm (1879-1939), kupiec, działacz społeczny, poseł na Sejm IV kadencji (1935-1938)

Działaczami społecznymi, którzy zapisali się postawą patriotyczną wśród Chojniczan było niewątpliwie małżeństwo Bronisławy i Romana Stamm.

Bronisława Stamm urodziła się 27 marca 1887 roku w Nowem jako córka Jakuba Glinieckiego i Tekli z Lisińskich. Z kolei Roman Stamm urodzi się 28 lutego 1879 w Kaszanowie. Zamieszkał w Chojnicach w latach międzywojennych. Był kupcem i hurtownikiem materiałów budowlanych. Ożenił się z Bronisławą Gliniecką, która była działaczką społeczną. Należała ona do komitetu powitania wojska polskiego w 1919 roku. Była też inicjatorką inscenizacji odegranej podczas uroczystości odzyskania niepodległości przez Chojnice 31 stycznia 1920 roku. Wcieliła się w rolę Polonii rozrywającej krepujące ją łańcuchy niewoli pruskiej. W latach międzywojennych Bronisława Stamm brała czynny udział w życiu społecznym miasta. Udzielała się w Towarzystwie Polek, Towarzystwie św. Wincentego a Paulo, przyczyniła się też charytatywnie do ulżenia losu biednych i bezrobotnych mieszkańców miasta. Uczestniczyła w otwarciu Muzeum Regionalnego w Chojnicach 5 sierpnia 1932 roku.

Roman Stamm był podobnie jak małżonka aktywnym działaczem społecznym. W 1920 roku wszedł w skład komisarycznej Rady Miejskiej. Przez wiele lat sprawował mandat radnego miejskiego, a w 1934 roku został wybrany na stanowisko wiceburmistrza miasta Chojnice. W 1935 roku został posłem z chojnickiego okręgu wyborczego. Przez wiele lat był prezesem Towarzystwa Kupców Samodzielnych, które powstało w 1919 roku. Pełnił też funkcję honorowego członka Bractwa Kurkowego, a także opiekuna chojnickiego szpitala. Reprezentował powiat chojnicki jako radca w Izbie Przemysłowo – Handlowej w Gdyni. Działał również w Polskim Związku Zachodnim.

Wybuch II wojny światowej 1 września 1939 roku był początkiem tragicznych wydarzeń dla naszego kraju i jego mieszkańców. Wielu wybitnych działaczy społecznych i lokalnych patriotów stanowiło zagrożenie dla okupanta niemieckiego. Przykładami takich osób było małżeństwo Bronisławy i Romana Stamm. W październiku 1939 roku Roman Stamm został aresztowany przez miejscową niemiecką organizację wojskową Selbstchutz, a następnie rozstrzelany 19 października 1939 roku na polach gospodarza Daleckiego. Także w październiku 1939 roku została aresztowana Bronisława Stamm. Wywieziono ją z grupą więźniów do Bydgoszczy. Niemcy nie zapomnieli, że była inicjatorką symbolicznego gestu rozerwania kajdan niewoli 31 stycznia 1920 roku. Zginęła 20 października 1939 roku zakatowana w więzieniu w Bydgoszczy.

Małżeństwo Bronisławy i Romana Stamm stanowi przykład obrony polskości przed okupantem niemieckim, a także najwyższych uczuć patriotycznych. Oboje zostaną zapamiętani przez Chojniczan jako aktywni działacze społeczni. Za przekonania polityczne i miłość do ojczyzny nie bali oddać swojego życia. Ich historia, choć zakończona tragiczną śmiercią stanowi przykład wielkiego poświęcenia dla Polski i następnych pokoleń Polaków.

Anna Depka Prądzyńska

Monika Jażdżewska

Więcej informacji o Bronisławie i Romanie Stamm można odnaleźć w opracowaniu „Twarze niepodległości ziemi chojnickiej”, które jest dostępne do nabycia w Bramie Człuchowskiej.