Maria Matysikowa (1892-1980), założycielka i dyrektor Miejskiego Gimnazjum Żeńskiego (1930 - 1939)

Bardzo ważną rolę w kształtowaniu poglądów i postaw młodego pokolenia spełniali i nadal spełniają nauczyciele, wybitni pedagodzy i dyrektorzy szkół. To oni zaraz po rodzicach uczą prawidłowych zachowań, a także przekazują wiedzę. Choć świat wokół nas się nieustannie zmienia, a rozwój techniki jest coraz większy, niezmienne pozostają najważniejsze i uniwersalne zasady ukazywane dzieciom i młodzieży.

Niewątpliwie wybitnym pedagogiem i wyjątkowym człowiekiem, mającym ogromny wpływ na swoich wychowanków miała Maria Matysikowa - dyrektor Miejskiego Gimnazjum Żeńskiego w Chojnicach. Urodziła się 07.12.1892 r. w Łańczynie, w rodzinie Wiktora i Genowefy Woźniczko z. d. Saszewskiej. Ojciec był urzędnikiem w Myślenicach, w województwie krakowskim. Maria zdała maturę w Przemyślu, po czym studiowała filologię polską na UJK we Lwowie. Przerwane z powodu wybuchu I wojny światowej studia ukończyła na Uniwersytecie Poznańskim. W jej życiu osobistym w 1914 roku zaszły zmiany, ponieważ wyszła za mąż za Józefa Matysika, nauczyciela szkół średnich. Razem z mężem pracowała w placówkach, do których skierowały ich władze oświatowe: w Jaśle, Trzemesznie i Gnieźnie.

Z polecenia Kuratorium Okręgu Szkolnego w Toruniu Maria Matysikowa miała zorganizować jednostkę samorządową. W tym celu przybyła do Chojnic w sierpniu 1930 roku. Uzgodniła z władzami miasta program i statut szkoły, które kuratorium przyjęło. Maria Matysikowa została powołana na stanowisko dyrektora Miejskiego Gimnazjum Żeńskiego w Chojnicach. Uroczysta inauguracja działalności gimnazjum odbyła się 2 września 1930 roku w auli szkoły powszechnej, przy udziale licznych przedstawicieli radnych i miejscowej inteligencji. Było to bardzo ważne wydarzenie w historii rozwoju miasta na szczeblu edukacyjnym. Szkoła mieściła się w dawnym budynku Szpitala Miejskiego przy ul. Pierackiego (obecnie ul. Sukienników). Gimnazjum pod jej rządami dbało o wszechstronny rozwój wychowanek, jak również przygotowanie ich do życia społecznego. Wielkim pragnieniem Marii Matysikowej było przekazanie w procesie nauczania i wychowania wartości kultury duchowej Pomorza i Kaszub. Służyły temu wielostronne kontakty MGŻ ze środowiskiem miasta i regionu poprzez: spotkania krajoznawcze z młodzieżą szkolną i mieszkańcami wsi kaszubskich, a także czynny udział w życiu publicznym i kulturalnym Chojnic. Wśród nauczycielek Matysikowa zorganizowała grupę prelegentek, które wielokrotnie wyjeżdżały z wykładami i pogadankami do szkół i organizacji polskich w Złotowie, Zakrzewie, Radawnicy i innych miejscowości. Wysoki poziom kształcenia zapewniała poprzez dobór kadry nauczycielskiej, a także właściwe metody nauczania. Maria Matysikowa była inicjatorką powstania Koła Ligi Morskiej i Kolonialnej, a także działającego przy gimnazjum Komitetu Matek, do którego należały wszystkie matki uczennic. Na comiesięcznych spotkaniach w szkole wygłaszano referaty, składano sprawozdania z wielorakich poczynań szkoły, jak również dyskutowano o zorganizowaniu występów teatralnych, zabaw i wycieczek szkolnych.

Podczas otwarcia Muzeum Regionalnego w Chojnicach w dniu 5.07.1932 r. nie mogło zabraknąć Marii Matysikowej, która udzielała się także w życiu społecznym miasta. Była autorką tekstu "Czary i zabobony" opublikowanego w ,,Zaborach”, dodatku do ,,Dziennika Pomorskiego”, który uznawano za wzór w zakresie promowania problematyki regionalnej.

Wybuch II wojny światowej zakończył istnienie MGŻ. W życiu osobistym ten czas wiązał się również z tragicznym przeżyciem - śmiercią męża Józefa zamordowanego przez hitlerowców w Dolinie Śmierci 26.10.1939 r. w Chojnicach. Będąc wdową wraz z dziećmi przeniosła się do Jasła. Następnie po 1945 roku zamieszkała w Bydgoszczy, gdzie współorganizowała II Państwowe Gimnazjum Żeńskie. Jako dyrektor tej szkoły wykorzystała swe bogate doświadczenia pedagogiczne. Po przejściu na emeryturę nadal mieszkała w Bydgoszczy, otoczona szacunkiem kilku pokoleń swych uczennic. Jako nauczyciel z prawdziwego powołania interesowała się losem swoich wychowanek, utrzymywała z nimi liczne kontakty i cieszyła się z ich sukcesów. Ostatni okres życia spędziła w Sopocie pod opieką dzieci. Tam też zmarła 5 października 1980 r. i została pochowana.

Była wspaniałym pedagogiem Miejskiego Gimnazjum Żeńskiego w Chojnicach i niewątpliwie zasłużoną dyrektorką, której na sercu leżało dobre wychowanie i wysoki poziom wykształcenia uczennic. Stworzyła w szkole atmosferę wspólnoty, przyjaznej współpracy i szacunku dla nauki. Zdobyła też uznanie chojnickiego społeczeństwa przyczyniając się do rozwoju edukacji. Po przeprowadzce z sentymentem wspominała nasze miasto. Silne i trwałe wpływy wychowawcze MGŻ w Chojnicach wyrażały się m. in. w zorganizowanych po latach spotkaniach byłych uczennic i absolwentek. O ukochanej dyrektorce mówiono na nich z wielką życzliwością i podkreśleniem jej pedagogicznych zasług. Pierwsze spotkanie odbyło się w sierpniu 1980 r., na którym zrodziła się myśl, aby utrwalić pamięć o szkole w postaci tablicy. Następny zjazd miał miejsce 4 czerwca 1983 r. Przybyło na niego ponad 50 byłych uczennic i 3 nauczycielki. Odsłonięto wówczas płytę pamiątkową, umieszczoną na granitowym głazie, przed budynkiem szkoły z inskrypcją: "W tym gmachu mieściło się w latach 1930 - 1939 Miejskie Gimnazjum i Liceum Żeńskie, ważna placówka oświatowa na ówczesnych rubieżach Rzeczypospolitej."

Anna Depka Prądzyńska

Monika Jażdżewska

Więcej informacji o Marii Matysikowej można odnaleźć w następujących publikacjach: "Pamięci godni. Chojnicki słownik biograficzny 1275 - 1980" Zbigniewa Stromskiego, "Zeszyty Chojnickie VII/VIII", "Poczet zasłużonych Chojniczan. Słownik biograficzny XX wieku" Kazimierza Ostrowskiego.