Otton Weiland (1887-1966), pionier żeglarstwa sportowego w Polsce

Nie sposób wyobrazić sobie ośrodka sportu i turystyki w Charzykowach bez udziału Ottona Weilanda. To jemu zawdzięczamy narodziny i rozwój żeglarstwa sportowego w Polsce. Swoją pasję traktował nie tylko jak rozrywkę, ale jako przejaw lokalnego patriotyzmu.

Otton Weiland urodził się w rodzinie mieszczańskiej, 2 października 1887 r. w Chojnicach. Jego ojciec Franciszek Weiland pracował jako mistrz krawiecki, a matka, Anna Kleman była córką rybaka spod Wiela. Otton chodził do czteroklasowej szkoły ludowej dla chłopców. Następnie pod okiem ojca uczył się krawiectwa i w 1904 r. zdał egzamin czeladniczy. Chciał zdobyć większą wiedzę o rzemiośle i z tego powodu wybrał się w podróż zagranicę. Podczas 9 lat odwiedził Niemcy, Holandię i Anglię, kształcąc się w tych krajach pod okiem renomowanych mistrzów. Szczególnym zainteresowaniem Ottona Weilanda było kuśnierstwo. W Anglii i Holandii zetknął się z żeglarstwem, które stało się jego największą pasją.

W 1912 r. powrócił do Chojnic i kupił kamienicę przy ówczesnej ulicy Dworcowej 10 (obecnie Piłsudskiego 10). Następnie wraz z bratem Oskarem otworzył zakład krawiecko – kuśnierski. Własnoręcznie przebudował swoją łódź rybacką na wiosłowo – żaglową. Gdy wodował na Jeziorze Łukomie, wywołał spore zaciekawienie mieszkańców Chojnic, jego łódź żaglowa była bowiem pierwszą na charzykowskim akwenie.

Po wybuchu I wojny światowej Otton Weiland został powołany do pruskiego wojska. Był znakomitym fachowcem i został zatrudniony w zakładach szyjących wojskowe mundury w Gdańsku. W wolnym czasie realizował swoją pasję, żeglując na zakupionej tam i zacumowanej przy brzegu Motławy joli.

Po zwolnieniu z wojska w 1919 r. wraz z kolegami rozwinął działalność żeglarską na Jeziorze Charzykowskim. Założył w tym czasie Towarzystwo Sportów Wodnych pod nazwą ,,Wassersportfreunde” (większość z jego członków była narodowości niemieckiej). Dzięki ogromnej pasji i wielkiemu zaangażowaniu, Otton Weiland zjednywał sobie coraz to nowych sympatyków. Zakupił wówczas od konstruktora w Berlinie żaglówkę, którą nazwał ,,Rausch”(Upojenie). W dniu 25 lipca 1920 r. na Jeziorze Charzykowskim odbyły się pierwsze regaty – w zawodach ścigały się cztery łodzie.

17 marca 1922 r. przekształcono Towarzystwo Sportów Wodnych na Klub Żeglarski Chojnice z siedzibą w Charzykowach. Wybrano wówczas piętnastoosobowy zarząd, którego prezesem został Otton Weiland. Niewiele później zaczęły powstawać w kraju podobne kluby amatorów jachtingu, których przedstawiciele porozumieli się i w maju 1924 r., w Tczewie utworzyli Polski Związek Żeglarski (Weiland został wybrany wiceprezesem PZŻ).

Wśród chojnickiej społeczności wzrastało zainteresowanie sportami wodnymi. Z tego powodu Otton Weiland wybudował w 1929 r. pensjonat ,,Bellevue” wraz z przystanią i restauracją, co przyczyniło się do rozwoju charzykowskiego letniska. Wielkim wyróżnieniem w uznaniu zasług była w dniu 18 stycznia 1931 r. wizyta grupy sportowców i działaczy z naszego regionu z Weilandem na czele u prezydenta Ignacego Mościckiego na Zamku Królewskim w Warszawie.

Otton Weiland był prawdopodobnie pomysłodawcą regat wszystkich jachtów o Błękitną Wstęgę Jeziora Charzykowskiego. Po raz pierwszy odbyły się one 11 września 1932 r., na trasie z Małych Swornychgaci do przystani w Charzykowach. Tradycja tych corocznych regat, najstarszej żeglarskiej imprezy turystycznej w Polsce trwa do dnia dzisiejszego. Pod patronatem prezesa Klubu Żeglarskiego Chojnice rozwijało się również żeglarstwo lodowe. Weiland budował samodzielnie od początku lat 20. ślizgi według własnego pomysłu. Od 1934 r. zaczęto budować klasowe bojery Monotyp XV. Wówczas zarząd klubu wnioskował o przystąpienie PZŻ do Europejskiej Unii Jachtingu Lodowego. Udało się to osiągnąć rok później, zaś delegatem PZŻ do EUJL został właśnie Otton Weiland. W styczniu 1935 r. na Jeziorze Charzykowskim odbyły się regaty bojerowe, podczas których miał zostać wyłoniony mistrz Polski. Z powodu zniszczeń przez sztorm połowy ślizgów zawody zostały przerwane.

Będąc ekspertem i sędzią międzynarodowym, Otton Weiland cieszył się uznaniem swoich wybitnych osiągnięć. Został również członkiem zatwierdzonej przez PZŻ komisji egzaminacyjnej na stopień sternika jachtowego. Na początku 1935 r. zakończyła się jego kolejna kadencja prezesa klubu. Następcą Weilanda na tym stanowisku został ówczesny burmistrz Chojnic, Zdzisław Hanula.

Gdy rozpoczęła się okupacja hitlerowska Otton Weiland odmówił podpisania niemieckiej listy narodowościowej. Czuł się Polakiem i pomimo nacisków i licznych szykan jego postawa pełna patriotyzmu pozostała niezmienna. Charzykowski klub stracił wówczas budynek i większość jednostek pływających. Po zakończeniu II wojny światowej w 1945 r. Weiland odzyskał pensjonat, restaurację oraz przystań żeglarską. Choć nie należał już do ścisłego kierownictwa, to nadal pozostawał w zarządzie klubu. Dzięki wieloletniemu doświadczeniu i ogromnej wiedzy stał się dla następnych pokoleń wzorem sportowca i żeglarza. Po rozwiązaniu KŻCh w 1950 r., z przyczyn politycznych, Otton Weiland został członkiem sekcji żeglarskiej KS ,,Chojniczanka”. Od tego momentu żeglował już tylko turystycznie.

Chojnicka Wytwórnia Sprzętu Sportowego ,,Polsport” korzystała z wiedzy fachowej Weilanda dotyczącej szkutnictwa. W latach 1950 – 1955 w zakładzie tym produkowano ślizgi lodowe klasy ,,Monotyp XV” i ,,Ludowy” o konstrukcji jego projektu . Pomimo podeszłego wieku Otton Weiland nadal prowadził zakład kuśnierski oraz wytwórnię żagli. 9 grudnia 1956 r. otrzymał jako siódmy w Polsce złotą odznakę Zasłużonego Działacza Żeglarstwa Polskiego.

Po ,,uspołecznieniu” przez Gminną Spółdzielnię ,,Samopomoc Chłopska”, hotelu ,,Bellevue” i restauracji w 1948 r., Weilandowi pozostawiono do użytkowania dwa pokoje. Mieszkał tam od wiosny do jesieni wraz z siostrą. Nadal pozostawał właścicielem działki, na której w 1956 r. wybudował oszkloną altanę z 50 miejscami dla gości. Do niego należała także przystań z małym domkiem i jachtem kabinowym ,,Róża”. Młodzież doceniała autorytet, umiejętności i życzliwość Ottona Weilanda, chętnie się wokół niego gromadząc. Nie brakowało wokół niego również przyjaciół, takich jak: Stefan Bieszk, Julian Rydzkowski czy Leonard Przewoski.

Otton Weiland był żonaty z Różą Jażdżewską (1885 – 1943), która pochodziła z Zalesia koło Brus. Para nie doczekała się dzieci. Po śmierci żony Otton Weiland pozostawał samotny, mieszkał i prowadził wspólne gospodarstwo z siostrą. Zmarł 29 grudnia 1966 r. w Chojnicach i dwa dni później został pochowany na chojnickim cmentarzu parafialnym obok swojej żony Róży.

Autorytet żeglarski i ogromne doświadczenie Ottona Weilanda zostało docenione w Polsce jak i zagranicą, gdy był on powoływany na stanowisko sędziego, podczas odbywających się regat . Jego niewątpliwie najważniejsza pasja stanowiła także przejaw lokalnego patriotyzmu. Zarówno Chojnice, jak i Charzykowy pamiętają o swoim wybitnym obywatelu. W mieście, na osiedlu Słonecznym ma swoja ulicę. Z kolei w Charzykowach jego imieniem nazwany został amfiteatr, zaś przed siedzibą ChKŻ postawiono Weilandowi pamiątkowy obelisk.

Anna Depka Prądzyńska

Monika Jażdżewska

Więcej informacji o Ottonie Weilandzie można uzyskać z następujących publikacji: ,,Pamięci godni. Chojnicki słownik biograficzny 1275 – 1980” Zbigniewa Stromskiego z 1986 r., ,,Poczet zasłużonych Chojniczan. Słownik biograficzny XX wieku” Kazimierza Ostrowskiego z 2020 r.