sygn. MCh/AM-907
porcelana, metal; wys. 15,5 cm, Ø 3,6 cm

Główka z białej porcelany o kielichowatym kształcie, zamykana metalową pokrywką w kształcie wojskowego hełmu. W dolnej części silnie zwężona, przechodząca w rurkę, służącą do łączenia z cybuchem fajki. Na ściance zewnętrznej, na tle działa dużego kalibru, przedstawienie dwóch artylerzystów w czarnych uniformach. Powyżej napis w czterech wierszach: FRANZ DREWA/LEB WOHL U. KOM IN DER HEIMATH GLÜCKLICH AN./ADJE, GUTE REISE RESERVEMANN/HOCH LEBE DIE ARTILLERIE! Całość otoczona ornamentem w formie dębowego wieńca związanego czarno-czerwoną wstążką.

Zwyczaj wręczania pamiątkowych fajek żołnierzom kończącym służbę charakterystyczny był dla armii niemieckiej w XIX i w pocz. XX w. Państwowa, militarna i pułkowa symbolika, którą stosowano do zdobienia główek była również elementem mającym na celu kształtowanie postaw patriotycznych. Fajka, którą otrzymywał rezerwista była nie tylko pamiątką i potwierdzeniem odbycia służby, ale także symbolem łączności z macierzystą jednostką i służącymi w niej żołnierzami. Według części autorów fajka posiadała głównie charakter symboliczny i używana była zazwyczaj podczas świąt pułkowych, po zakończeniu ćwiczeń i spotkań rezerwistów. Wygodę użytkowania utrudniała jej długość, w skrajnych przypadkach dochodząca do 130 cm.