rzeźba w drewnie, polichromowana
autor nieznany
2.poł.XIX w.
wys. całk.52cm, figura: wys.45cm, szer: 26cm, głęb:6cm, podst. 30x6x17,5cm
nr inw. MCh/E-1395

Pochodzi z kapliczki przydrożnej w miejscowości Biała, parafia Legbąd, pow.tucholski. Towarzyszyły jej jeszcze dwie rzeźby: św. Rozalii i św. Rocha. Początkowo prawdopodobnie była czwarta rzeźba (św. Jan Nepomucen?), która zaginęła. Kapliczka pochodzi z 1856 r. Wiara w jej moc ochrony przed zarazą cholery, która stała się impulsem do powstania kapliczki, skrzętnie przechowywana przez mieszkańców, żywa jest do dziś. Opowiadają, że po przywiezieniu pierwszej cegły, choroba ustąpiła.
W trosce o zabezpieczenie rzeźb, muzeum, za zgodą biskupa diecezjalnego, przekazało je do Zakładu Konserwacji Malarstwa i Rzeźby Polichromowanej UMK w Toruniu.

Rzeźba wykonana przez anonimowego artystę ludowego wg ikonograficznego wzoru cudownej figury z Łąk Bratiańskich, wspominanych już w XIV w. jako Sanktuarium Maryjne, najstarsze na terenie dzisiejszej diecezji toruńskiej.

Genezę kultu Matki Boskiej Łąkowskiej badacze datują na ok. 1257 r. Jedna z legend opowiada, że figura Matki Bożej, otoczona jasnością i płynąca w górę Drwęcy, ukazała się dzieciom pasącym bydło. Zaniesiona procesyjnie do kościoła w Nowym Mieście zniknęła, by ukazać się na przydrożnym drzewie kulejącym żebrakom, którzy dostąpili łaski uzdrowienia oraz przekazali polecenie wybudowania kaplicy w tym miejscu. Po koronacji figury koronami papieskimi w 1752 r., nastąpił rozkwit kultu tego wizerunku. W XVIII i XIX wieku Łąki Bratiańskie nazywano „zachodniopruską Częstochową”. Wędrowali tam pielgrzymi z odległych nieraz stron, w tym również z Kaszub i Borów Tucholskich. Po pożarze ośrodka pątniczego w Łąkach w k. XIX w., ocalona cudowna figura przeniesiona została do kościoła w Nowym Mieście Lubawskim; tam rozwijał się jej kult i dotąd jest bardzo żywy.

Matka Boska Łąkowska to przedstawienie Maryi odzianej w długi płaszcz, z berłem – lilią w lewej dłoni i Dzieciątkiem na prawym ramieniu. Siedząca postać Chrystusa, z jedną nóżką wysoko podciągniętą, prawą dłonią podtrzymuje stopę, w której znajduje się cierń (symbol grzechu pierworodnego).

Pozyskana rzeźba z Białej była nieudolnie, kilkakrotnie, przemalowana farbą olejną, występowały braki w podłożu drewnianym oraz brak krzyża w koronie Maryi. Wykonana jest z jednego kawałka drewna; elementami dodanymi są: berło, korony zamocowane na kołeczki do głów oraz podstawa. Obecnie rzeźba w tonacji granatowej z kontrastującym kolorem pomarańczowym wraz z dekorującymi złoceniami.