Nr inw.: MCh/S-44
Czas powstania: 1969 r.
Materiał: papier
Technika: rysunek ołówkiem
Autor: Bronisław Zygfryd Nowicki (1907-1981)
Wymiary: 64 x 46 cm

Plenerowy rysunek z widokiem na drewniany kościół w Swornegaciach w ujęciu perspektywicznym od strony północno-wschodniej. Szkicowe, linearne studium rysunkowe wiejskiego kościoła, stanowiącego przykład dawnej, ludowej architektury drewnianej Kaszub południowych. Jednonawowa bryła świątyni kryta dwuspadowym dachem, z widocznym trójbocznie zamkniętym prezbiterium od strony wschodniej z przybudówką i czworoboczną wieżą zwieńczoną krzyżem od strony zachodniej. Z prawej strony w najbliższym otoczeniu kościoła zarys nagrobka z widocznym krzyżem. Swobodnie zarysowana drewniana struktura pochylających się ścian bocznych z niewielkimi oknami zdradzają podupadający stan zachowania świątyni.

Ciekawe są dzieje zabytkowego kościoła. Przedstawiony na rysunku drewniany kościół w Swornegaciach pochodzi z początku XVIII w. i jest trzecią budowlą sakralną po pierwotnie wzniesionym w XIII w., przez OO. Augustianów kościele klasztornym i następnym – zniszczonym w pożarze z końcem XVII w. W 1913 r. rozpoczęto nieopodal budowę bardziej okazałego, murowanego kościoła parafialnego, a stary kościół postanowiono chronić jako zabytek drewnianej architektury sakralnej. W 1980 r. decyzją Chełmińskiej Kurii Biskupiej w Pelplinie drewniany kościół ze Swornegaci został przekazany Muzeum - Kaszubskiemu Parkowi Etnograficznemu we Wdzydzach Kiszewskich. Po jego fachowej rozbiórce i przeprowadzeniu niezbędnych prac konserwatorskich, został zrekonstruowany na nowym miejscu – na terenie muzeum we Wdzydzach Kiszewskich, gdzie stanowi cenny przykład tradycyjnej sakralnej architektury kaszubskiej. Uroczystym aktem poświęcenia dnia 4 lipca 1987 r. kościół pw. św. Barbary został przywrócony do swojej pierwotnej funkcji i jest czynną świątynią katolicką.

Rysunek autora dokumentuje stan zabytku w Swornegaciach w okresie, w którym już nie sprawowano kultu, a podupadająca bryła świątyni wymagała zabezpieczenia. Oddaje to precyzyjnie pełna nieregularności linearna forma rysunkowego studium.

Autor rysunku – Bronisław Zygfryd Nowicki (1907-1981) urodził się w Baden Baden i po odzyskaniu niepodległości wrócił z rodziną do ojczyzny w 1920 r., wiążąc się na stałe z Bydgoszczą. Od 1934 r. zajął się grafiką reklamową, podejmując pracę w Zakładach Philipsa w Warszawie i Agencji Reklamy Prasowej w Bydgoszczy, prowadzonej przez ojca. Zmobilizowany w 1939 r. walczył w obronie Warszawy. Przebywał w obozach jenieckich: w Nienburgu, Spittalu, a od 1940 r. w Woldenbergu, gdzie aktywnie udzielał się jako grafik użytkowy, plakacista i nauczyciel liternictwa. Tam także zaczął uprawiać drzeworyt. Po wojnie podjął pracę w zakresie grafiki użytkowej i artystycznej, wykonując dla bydgoskich firm i instytucji liczne projekty graficzne publikacji, tablic pamiątkowych, a także ekslibrisy, winiety, plakaty, czy okolicznościowe drzeworyty. W zakresie grafiki artystycznej ulubił techniki drzeworytu sztorcowego i linorytu. Najbogatszą część jego spuścizny artystycznej stanowią rysunki – wykonywane tuszem, długopisem, flamastrem, ołówkiem i sangwiną. Najczęściej są to dzieła studyjne, szkice, notatki, stanowiące specyficzny wyraz osobistego widzenia świata, zapisywanego podczas rozlicznych podróży artystycznych w kraju i zagranicą. Wiele z nich przedstawia motywy pejzażu Bydgoszczy i regionu. Od 1946 r. czynnie uczestniczył w wystawach krajowych i zagranicznych, m.in. okręgu bydgoskiego ZPAP, oraz zbiorowych ekspozycjach ogólnopolskich, międzynarodowych, czy poplenerowych. Swój dorobek twórczy prezentował na 47 wystawach indywidualnych. Jego prace znajdują się w zbiorach wielu muzeów i kolekcji prywatnych w kraju i zagranicą.

Studium rysunkowe ze Swornegaci powstało prawdopodobnie podczas międzynarodowego pleneru malarskiego Charzykowy – Chojnice, którego wystawa poplenerowa miała miejsce w Biurze Wystaw Artystycznych w Bydgoszczy w grudniu 1969 r. Rysunek stanowi dar autora dla muzeum w Chojnicach.

Bibliografia:
T. Sadkowski, Wdzydze. Kościół ze Swornegaci, wyd.: Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny we Wdzydzach, Wdzydze Kiszewskie 1995.
J. Mulczyński, Słownik grafików Poznania i Wielkopolski XX wieku, Poznań 1996, ss. 288-290.